Uzmanlar, Türkiye ile alakalar açısından Trump’ın tekrar seçilmesinin Biden’a kıyasla daha olumlu olacağını düşünüyordu.
Biden ise dış siyaset konusunda epeyce deneyimli bir isim. Üstelik Türkiye’yi de yakından tanıyan ve 2000’lerin başından bu yana iki ülke bağlantılarının birtakım dönüm noktalarında kritik roller üstlenmiş bir siyasetçi.
Eski ABD Lideri Barack Obama’nın, Demokrat Parti’nin lider adayı olduğunda, kendisine yönelik dış siyasette tecrübesiz olduğu tenkitlerini gidermek için Biden’ı Lider Yardımcısı adayı olarak seçtiği yorumları yapılmıştı.
Joe Biden’ın 2020’de Trump’ın karşısına çıkartılacak yanlışsız isim olduğunu düşünenler dış siyaset konusundaki uzmanlığının yanı sıra cazibesi ve tatlı lisanıyla halka ulaşabilen bir konuşmacı olmasına ve yaşadığı vahim şahsî trajedileri atlatabilen gözü pek biri olarak nitelendirilmesine dikkat çekiyorlardı.
İSMİ GAFLARLA ANILIYORDU
Biden’ı eleştirenler ise yaşını ve geçmişte yaptığı sayısız gaftan hareketle pot kırmaya yakın olmasını ön plana çıkarıyordu.
Joe Biden, 36 yıl boyunca aralıksız Senatörlük yaptı. Bu devirde Adalet Kurulu ve Dış Münasebetler Komitesi üyeliklerinde bulundu. Bir periyot Dış Alakalar Komitesi’nin başkanlığını yürüttü. Bu misyonları sırasında Türkiye’yi yakından ilgilendiren birçok bahsin içinde yer aldı.
ERDOĞAN’LA İLGİLİ KULLANDIĞI TABİRLER REAKSİYON ÇEKMİŞTİ
Kampanya sırasında ise Aralık ayında New York Times’a verdiği bir mülakatın Türkiye ile ilgili kısımlarının Ağustos ortasında toplumsal medyada paylaşılması sonrasında mülakat sırasında sarf ettiği kelamlar büyük reaksiyon topladı.
Biden, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı “otokrat” olarak tanımladığı söyleşide, Türkiye’deki durumdan büyük tasa duyduğunu aktardı.
BIDEN’IN KELAMLARINA HEM MUHALEFET HEM DE İKTİDARDAN SERT REAKSİYON GELMİŞTİ
Biden’ın bu kelamlarına hem iktidar hem de muhalefetten sert reaksiyon gelmişti.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Biden’ın Türkiye ile ilgili değerlendirmesinin “katıksız bir cehalet, kibir ve ikiyüzlülüğe” dayandığını söylemiş ve “Türkiye’ye buyruk verme periyodu sona erdi. Ancak bunu hala yapabileceğinizi düşünüyorsanız, buyurun. Bedelini ödersiniz” dedi.
KIBRIS MESELESİNİN ÇÖZÜLEMEMESİNDEN TÜRKİYE’Yİ SORUMLU TUTMUŞTU
Biden, Senatörlüğü devrinde uzun yıllar Türkiye’nin Kıbrıs siyasetini sert lisanla eleştirirken, 1915 olaylarının ABD tarafından “Ermeni soykırımı” olarak tanınması için de aktif olarak çalışmalar yürüttü.
Biden’ın Senato’da 36 yıl temsil ettiği Delaware eyaletinde Yunan asıllılarının sayısının fazla olması ve burada ağır halde örgütlenerek birçok siyasi sivil toplum kuruluşuna sahip oldukları biliniyor.
Türkiye’nin 1974’te Kıbrıs’a askeri müdahalesinden bir yıl evvel senatör olan Biden, uzun yıllar boyunca Türkiye’ye Kıbrıs’tan çekilme daveti yaptı. 1987 yılında da Birleşmiş Milletler’in (BM) bu doğrultuda aldığı karara uymadığı için Türkiye’ye yine ambargo uygulanmasını öngören kanun taslağını hazırlayan ve Kongre’ye sunan isimlerden biri oldu. Bu tasarı Kongre’de kâfi oyu alıp yasalaşamadı.
Biden, Senato Dış Alakalar Kurulu’nda olduğu periyotlarda Kıbrıs Meselesi’nin çözülememesinden Türkiye’yi sorumlu tutan açıklamalar yaparken, 1999 yılında da Türkiye’ye yönelik 5 milyar dolarlık yardım paketinin özgür bırakılmasını Dış Alakalar Kurulu Lideri olarak veto etmişti.
KELAMDA ERMENİ SOYKIRIMININ TANINMASI GEREKTİĞİNİ SAVUNMUŞTU
Joe Biden, Türkiye’nin ABD ile bağlantılarındaki bir öteki zahmetli husus olan 1915 olaylarıyla ilgili de bunun “Ermeni Soykırımı” olarak tanınması gerektiğini savunan bir siyasetçi.
Gerek Senato’daki vazifeleri sırasında gerekse de Lider Yardımcılığı periyodunda bu mevzuyu vakit zaman gündeme getiren Biden, bu yıl da seçilmesi halinde kelamda soykırımı tanıyacağını vaat etmişti.
Biden 24 Nisan 2020’de, 1915 olaylarının 105. yılında yaptığı yazılı açıklamada da Senato’daki çalışmalarını hatırlatarak, “Soykırımın tanınması için yürütülen eforlara liderlik etmekten gurur duyduğunu” söyledi. Biden, “Ermeni Soykırımı tanıyan bir karara takviye vereceğime ve üniversal insan haklarını idaresinin bir numaralı önceliği yapacağıma kelam veriyorum” dedi.
ERMENİLERİN KELAMDA SOYKIRIM KONUSUNDA ABD ÜZERİNDE BASKI KURDUĞUNU SÖYLEMİŞTİ
Bununla birlikte, Biden’ın 2009 yılında lider yardımcısıyken sarf ettiği birtakım kelamlar Ermenistan’la önemli bir diplomatik kriz yaşanmasına neden olmuştu.
Türkiye ile Ermenistan ortasında olağanlaşma müddetinin yürütüldüğü 2009 yılında Biden’ın Ermeni lobisine mensup birtakım bireylerle sohbet ederken çekilmiş imgeleri internet ortamında yayınlanmıştı. İmajlarda, Biden’ın periyodun Ermenistan Başbakanı Serj Sarkisyan’ın olağanlaşma süreci nedeniyle kendilerinden kelamda soykırımın ABD’de tanınması için baskı kurmamalarını istediğini söylediği görülüyor.
Bu imgelere, bilhassa ABD’deki Ermeni diasporası sert reaksiyon göstermişti. Biden ise kelamlarının yanlış anlaşıldığını belirterek, kendini savunmuştu.
TÜRKİYE’Yİ 4 SEFER ZİYARET ETTİ
Senato’da vazife yaptığı periyotlarda dertli mevzularda Türkiye tersi bir tavır takınan Biden’ın, Lider Yardımcılığı sırasında daha istikrarlı bir role büründüğü görülüyor.
Biden, ABD Lider Yardımcısı olarak dört defa Türkiye’yi ziyaret etti ve bu ziyaretlerin her biri ikili alakalar açısından kritik devirlerde yapıldı.
Türkiye’ye birinci ziyaretini Aralık 2011’de yaptı. Biden, ana gündemini Arap Baharı nedeniyle Orta Doğu’daki yaşanan gelişmelerin oluşturduğu ziyaret kapsamında, devrin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir ortaya geldi.
Joe Biden yeniden tıpkı ziyarette Fener Rum Patrikhanesi’ni de ziyaret etti ve burayı ziyaret eden birinci ABD Lider Yardımcısı oldu.
Biden’ın ikinci ziyaretinin tarihi ise Kasım 2014. Bu ziyaret de DAEŞ’in Kobani’ye yönelik operasyonu ve ABD’nin de örgüte karşı başlattığı hava bombardımanlarının çabucak akabinde geldi. Birebir periyotta ABD, Türkiye’nin terör örgütü PKK ile teması olduğu gerekçesiyle “terör örgütü” kabul ettiği Halk Savunma Birlikleri’ne (YPG) silah takviyesi vermeye başlamıştı.
Biden, ziyaret kapsamında İstanbul’da kimi sivil toplum kuruluşlarıyla da bir ortaya geldi. ABD basınında, Biden’ın bu toplantılardan birinde güçler ayrılığının değerine ve başkanlık sistemlerinin risklerine vurgu yapmasının, Ağustos 2014’te Türkiye’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden Erdoğan’ın galip çıkmasına ve başkanlık sistemi tartışmalarına bir gönderme olduğu yorumları yapılmıştı.
Biden’ın üçüncü ziyareti Ocak 2016’da oldu. Bu ziyaret de Türkiye’nin DAEŞ’le uğraş koalisyonuna dahil olması ve ABD’nin bu örgüte yönelik operasyonlarında Türkiye’deki üslerini kullanmasına müsaade vermesinden kısa bir müddet sonra gerçekleşti. Bu ziyarette DAEŞ’e karşı çabada atılacak adımlar ele alınırken, Biden hem DAEŞ’i hem de PKK’yı Türkiye’nin “varlığına bir tehdit” olarak nitelendirdi.
Biden, ABD Lider Yardımcısı olarak Türkiye’yi dördüncü ve son sefer 2016’da ziyaret etti. 15 Temmuz darbe teşebbüsünden yaklaşık bir ay sonra yapılan bu ziyaretin ana gündemini de Fethullah Gülen’in iadesi oluşturdu.
Biden, Erdoğan ile görüşmesinin akabinde düzenlenen basın toplantısında, müttefiklerinden birinin demokrasisine ziyan verdiği sav edilen birini barındırmaktan hoşlanmayacaklarını fakat bunun hukuk sistemi içerisinde çözülmesi gereken bir bahis olduğunu söylemişti.
BIDEN, TÜRKİYE’DEN İKİ DEFA ÖZÜR DİLEMİŞTİ
Joe Biden’ın lider yardımcılığı devrinde Türkiye ve Erdoğan hakkında yaptığı kimi açıklamalar büyük tartışma yarattı.
Biden, Türkiye’den iki kere özür dilemek zorunda kaldı.
Bu olaylardan birincisinde Türkiye’ye yaptığı ikinci ziyaretten birkaç ay sonra, Ekim 2014’te Harvard Kennedy School’da yaptığı bir konuşma yapan Biden, Orta Doğu’daki en büyük problemlerini müttefikleri olarak tanımladı.
Biden, Türkiye ve Suudi Arabistan üzere ülkelerin Suriye Devlet Bakanı Beşar Esed’i devirmek ismine çok önemli paralar ve silahlar aktardığını söyledi.
Biden, “Bu ülkeler, Esed’le savaşan herkese yüzlerce milyon dolar para ve onlarca, binlerce ton silah verdi. Bu siyasetler El Esas ilişkili kümelerin ve en sonunda da DAEŞ’in işine geldi” dedi.
Biden ayrıyeten, Türkiye’nin Suriye’ye giden çok sayıda yabancı savaşçının hududu geçmesine müsaade verdiğini kabul ettiğini de söyledi.
Bu kelamlar, Türkiye’nin yansısını çekti.
Erdoğan, “Bakın bu bahiste şayet Biden bu tıp sözler kullandıysa benim için tarih olur. Sayın Biden şayet Harvard’da bu türlü bir şey söylediyse bizden özür dilemesi lazım. O denli ufak tefek etrafından dolaşarak yapılacak açıklamalar bizim kabulümüz değildir” dedi.
Biden da daha sonra Erdoğan’ı arayarak kelamlarından ötürü özür diledi.
Biden’ın ikinci özrü de 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünün akabinde geldi.
Darbe teşebbüsünden bir ay sonra Türkiye’ye yaptığı ziyarette Biden, “Amerikan halkı sizin yanınızda. Obama, Erdoğan’ı arayan birinci insanlardan biri oldu. Lakin tekrar de özür dilemek istiyorum. Keşke daha erken buraya gelebilseydim. Lakin Sayın Cumhurbaşkanı (Erdoğan), halkınıza büyük hayranlık duyuyoruz ve bu zorluklara göğüs germe biçiminize hayranlık duyuyoruz” demişti.
Bir yanıt bırakın